اساس طب سنتی مزاج شناسی است. این نظریه ای است که بیماری ها را به صورت پایه ای درمان می کند. نه اینکه فقط علائم یک بیماری را مخفی کند.
برای درک مزاج شناسی، کمی باید از علم طب مدرن امروزی فاصله بگیریم. اگر با همان ذهنیت وارد کلاس درس طب سنتی شویم، شاید با سوال های بسیاری مواجه شویم که در نهایت منجر به گیج شدن بیشتر ما می شود. یا شاید هم اصلاً به بی کفایتی طب سنتی برسیم و دلیل اصلی آن قبولاندن صحت داروینیسم در کتاب های درسی ما بوده است!
مزاج شناسی اساس و پایۀ طب سنتی ایران
اصولاً طب سنتی روی پیشگیری تمرکز می کند و در زمان درمان هم از اصول ریشه ای بهره می برد که بر اثر تجربه های چند هزار ساله به دست آمده است. در هر دوی پیشگیری و درمان بیماری ها، اول باید به سراغ مزاج شناسی برویم.
بر اساس طب سنتی، تمام اجسام و حتی زمان و فصل و سن و … دارای مزاج هستند و مزاج از ترکیب ۴ رکن اصلی آب، آتش، خاک، هوا تشکیل شده است. این اجزاء ساده و بسیط هستند. معنای بسیط این است که دیگر به اجزاء جزئی تری تقسیم نمی شوند. پس این آب، آتش، خاک و هوا با مواردی که ما در ذهنمان داریم فرق می کند. اینها آب عنصری، آتش عنصری، خاک عنصری و هوای عنصری هستند، و همۀ تشکیلات در طبیعت و دنیای پیرامون ما از این چهار عنصر ساخته شدند. البته ائمه به ما پیشنهاد کردند که دو عنصر روح و نور را هم به این چهار مورد اضافه کنیم.
هر کدام از این عناصر دارای طبیعتی به قرار زیر هستند:
- آتش: گرم و خشک
- هوا: گرم وتر
- خاک: سرد و خشک
- آب: سرد و تر
پس طبیعت های اصلی شامل ۴ مورد بالا هستند که همان مزاج های اصلی هستند. اما در واقع ما بی نهایت مزاج داریم که ما بین هر کدام از موارد بالا تعداد بی شماری مزاج وجود دارد که درجۀ گرمی و سردی یا خشکی و تری آن متفاوت است. همانطور که ما بین دو نقطه، می‌توانیم بی نهایت نقطه داشته باشیم. اینکه مزاج هر شیء یا غذا چه باشد، بستگی به میزان ترکیب هر کدام از عناصر بسیطِ آتش عنصری، هوای عنصری، خاک عنصری و آب عنصری دارد.
با این تعابیر، هر چیزی در دنیای پیرامون ما دارای مزاجی است که ما انسان ها هم از این قاعده مستثنی نیستیم. ما هر کدام‌مان دارای مزاجی هستیم که و غذایی که می خوریم هم خود دارای مزاج است. حتی موسیقی که گوش می کنیم دارای مزاج است.
به همین دلیل است که اساس طب سنتی را مزاج شناسی تشکیل می دهد و شما هم اگر می خواهید اطلاعات خودتان را راجع به طب سنتی بالا ببرید، باید ابتدا با مزاج شناسی به طور کامل آشنا شوید. در مقالات بعدی از صفحۀ رسمی طب سنتی اسلامی ایران، اطلاعات بیشتری راجع به مزاج شناسی به شما تقدیم می کنیم.